យល់ដឹង៖ ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនមិនសូវ មានចំណាប់អារម្មណ៍ចង់ដឹងចង់លឺ ពីប្រភេទឈាមនោះឡើយ។ ប៉ុន្តែបើតាមការស្រាវជ្រាវរបស់អ្នកវេជ្ជសាស្រ្តមួយចំនួន ការដឹងពីប្រភេទឈាម និងទទួលទានអាហារសម្របតាមប្រភេទឈាមរបស់ខ្លួន មានសារៈសំខាន់ណាស់ ក្នុងការទប់ស្កាត់ហានិភ័យនៃជំងឺមួយចំនួន។
ការបែងចែកក្រុមឈាម អាចធ្វើទៅបាន ដោយកំណត់លើប្រព័ន្ធ ABO (ABO blood group system) និងតាមប្រព័ន្ធ RH (RH blood group system)។ ការបែងចែកក្រុមឈាមតាមប្រព័ន្ធ ABO (ABO blood group system) ពិនិត្យមើលសមាសធាតុគីមី ក្នុងគ្រាប់ឈាមក្រហម ដែលក្រុមឈាមនីមួយៗមានខុសៗគ្នា។
តារាងបង្ហាញធាតុគីមី ក្នុងគ្រាប់ឈាមក្រហម របស់ក្រុមឈាម A, B, O, និង AB ៖
ការកំណត់ឈាមតាមប្រព័ន្ធ RH កំណត់ថា ប្រភេទឈាមរបស់អ្នក (A, B, O, ឬ AB) ជាក្រុមឈាមវិជ្ជមាន ឬ អវិជ្ជមាន។ ក្នុងគ្រាប់ឈាមក្រហម ពេលខ្លះវាមានបង្កប់នូវប្រ៉ូតេអ៊ីនម្យ៉ាងគឺ (RhD antigen) ប្រសិនបើអ្នកមាន ប្រូតេអ៊ីននេះក្នុងឈាម អ្នកស្ថិតក្នុងប្រភេទឈាមវិជ្ជមាន (A+, B+, AB+, O+) តែប្រសិនបើគ្មានទេ អ្នកស្ថិតក្នុងប្រភេទឈាមអវិជ្ជមាន (A-, B-, AB-, O-)។ ប្រូតេអ៊ីន និងសមាសធាតុដ៏ទៃ ដែលកំណត់ប្រភេទឈាមរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ទទួលបានពីតំណរពូជ។
តារាងបង្ហាញប្រភេទឈាម ដែលអាចស្នងពីឪពុក/ម្តាយ៖
ការយល់ដឹង ពីប្រភេទឈាម មានសារៈសំខាន់ ទីមួួយ ដើម្បីការផ្តល់ឈាម និងទទួលយកការបរិច្ចាកឈាម ក្នុងករណីមានឧប្បត្តិហេតុផ្សេងៗ ទីពីរ ដើម្បីយល់ដឹងពីហានិភ័យ និងជំងឺនានា ដែលក្រុមឈាមនីមួយៗ ប្រឈមមុខ និងចុងបញ្ចាប់ យល់ដឹងពីរបបអាហារ ដែលមានសារៈប្រយោជន៍ឲ្យរាងកាយមានសុខភាពល្អ។
ប្រភេទឈាម ដែលអាចបរិច្ចាគឲ្យគ្នាបាន (Blood Type Compatibility)៖
ក្រុមឈាមនិងហានិភ័យនៃជំងឺ៖
=> ហានិភ័យក្រុមឈាម A
ជំងឺស្ត្រេស (Stress) ៖ ប្រភេទឈាម A មានជាតិស្ករទាប និងមានអ័រម៉ូនស្រ្តេស (Cortisol) ខ្ពស់។ អ័រម៉ូនស្រ្តេស (Cortisol) ធ្វើអោយខួរក្បាល មានប្រតិកម្មខ្លាំង ក្រោមសំពាធដូចជា សំពាធឈាមឡើងខ្ពស់ បេះដូចលោតញាប់ ដូច្នេះហើយ អ្នកមានឈាមប្រភេទ A មានចរិកឆេវឆាវ ប្រឈមមុខនឹងជំងឺស្រ្តេស និងជំងឺនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសសៃប្រសាទ។
ជំងឺមហារីកក្រពះ៖ ក្នុងចំណោម អ្នកដែលមានជំងឺមហាររីកក្រពះទាំងអស់ ភាគរយនៃអ្នកមានប្រភេទឈាម A មានចំនួនខ្ពស់ជាងគេ។ ក្រុមឈាម A មានចំនួន ៤៤.៩១% ក្រុមឈាម O មានចំនួន ២៧.៦៦% ក្រុមឈាម B មានចំនួន ២២.៣% ក្រុមឈាម AB មានចំនួន ៨.១៣% ។ ក្នុងការស្រាវជ្រាវមួយក្នុងប្រទេសចិន នៅមន្ទីពេទ្យ Ruijin ទីក្រុងសៀងហៃ ស្តីពីទំនាក់ទំនងក្រុមឈាម និងជំងឺមហារីកក្រពះ បានរកឃើញថា អ្នកដែលមានឈាមប្រភេទ A មានប្រព័ន្ធរំលាយអាហារ ខ្សោយជាងក្រុមឈាមដទៃ ដោយសារអ្នកមានឈាមប្រភេទ A បញ្ចេញអាស៊ីតក្រពះតិចតួច ពេលរំលាយអាហារ ដូចនេះអាហារមួយចំនួួន ដូចជាសាច់ អាហារមានជាតិប័រ និងគ្រាប់ធញ្ញជាតិជាដើម ដែលមានលក្ខណៈរឹង ស្វិត ពិបាករំលាយ នឹងធ្វើអោយក្រពះអ្នកមានឈាម A ធ្វើការធ្ងន់ជាងធម្មតា និងងាយចុះទន់ខ្សោយទៀតផង។
=> ហានិភ័យក្រុមឈាម B
ជំងឺមហារីកលំពែង ៖ ក្នុងការស្រាវជ្រាវឆ្នាំ ២០០៩ របស់មហាវិទ្យាល័យហូវើត សហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យដឹងថា ១៧% នៃអ្នកជំងឺមហារីកលំពែង មាន ៤០,០០០នាក់ ស្នងជំងឺនេះដោយស្វ័យប្រវត្តិ ពីឪពុកឬម្តាយដែលមានឈាមប្រភេទ B។ ប្រសិនបើឪពុក ឬម្តាយ មានជំងឺមហារីកលំពែង និងមានឈាមប្រភេទ B អ្នកមានឈាមប្រភេទ B ដែរ ឱកាសអាចកើតមានជំងឺមហារីកលំពែង នឹងកើនឡើងដល់ទៅ ៧២% លើសពីប្រភេទឈាាមដទៃ។ នេះបណ្តាលមកពី ប្រភេទឈាម B គ្មានប្រព័ន្ធការពាររាង្គកាយ Antigen ដូចប្រភេទឈាម A និង AB ។
=> ហានិភ័យក្រុមឈាម AB
ជំងឺបេះដូង ៖ តាមរយៈការស្រាវជ្រាវ ក្នុងឆ្នាំ ២០១២ របស់ដុកទ័រ លូ គី (Dr. Lu Qi) មកពីមហាវិទ្យាល័យហូវើត សហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានពិនិត្យសិក្សាសុខភាពរបស់មនុស្សវ័យ៣០ ដល់ ៧៥ឆ្នាំ ចំនួួន ៨៩,៥០០នាក់ បានស្វែងរកឃើញថា អ្នកដែលមានប្រភេទឈាម AB ប្រឈមមុខនឹងជំងឺគាំងបេះដូង ២៣% ខ្ពស់ជាងប្រភេទឈាមដទៃ។ នេះបណ្តាលមកពីប្រភេទឈាម AB មានប្រតេអ៊ីនម្យ៉ាង ដែលមានឈ្មោះថា Von Willebrand factor ដែលជាកាតាលីករធ្វើអោយឈាមងាយកក ប្រសិនបើកំរិតជាតិខ្លាញ់ Cholesterol ក្នុងឈាមកើនឡើង។
ជំងឺភ្លេចភ្លាំង (Dementia) ៖ ជំងឺភ្លេចភ្លាំង ជាជំងឺបាត់បង់ការចងចាំកំរិតធ្ងន់ ដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្ស ភ្លេចហេតុការណ៍សំខាន់ៗក្នុងជិវិត ដូចជាភ្លេចថាខ្លួនឯង មានកូន មានគ្រួសារ ធ្លាប់រៀបការ ជាដើម។ ជាទូទៅកម្រមានអ្នកមានជំងឺបាត់បង់ការចងចាំនេះណាស់។ ទោះបីមាន ក៏មានតែចំពោះមនុស្សចាស់ជរា ចាប់ពីអាយុ ៦៥ឆ្នាំឡើងទៅដែរ ប៉ុន្តែតាមការសិក្សារបស់ ដុកទ័រ ម៉ារី ខូសមែន (Dr. Mary Cushman) មកពីមហាវិទ្យាល័យឱសថសាស្រ្តនៅទីក្រុងវឺម៉ុន នៃសហរដ្ឋអាមេរិក (University of Medicine, Vermont) អ្នកដែលមានឈាមប្រភេទ AB ចាប់ផ្តើមបង្ហាញពីអាការៈបាត់បង់ការចងចាំកំរិតស្រាល ចាប់តាំងពីអាយុ ៣០ឆ្នាំមកម្ល៉េះ។
តាមរយៈការបន្តការសិក្សា និងធ្វើតេស្តលើការចងចាំរបស់មនុស្ស ៣០,០០០នាក់ រយៈពេល ៣ឆ្នាំ ក្នុងនោះ មាន ៦% នៃឈាមប្រភេទ AB មានការចងចាំថយចុះ ខណៈពេលដែលប្រភេទក្រុមឈាមដទៃ មានអត្រាបាត់បង់ការចងចាំមិនដល់ មួយភាគរយផង។ ដុកទ័រ ម៉ារី ខូសមែន សង្ស័យថាកត្តាដែលមនុស្សក្នុងក្រុមឈាម AB មានការចងចាំចុះខ្សោយឆាប់រហ័ស បណ្តាលមកពី ឈាម AB ងាយកកមិនអាចផ្តល់អាហារបំប៉នដល់ខួរក្បាលបានល្អ ដូចក្រុមឈាមដទៃ។ ប៉ុន្តែនេះត្រឹមជាការអះអាងមួយប៉ុណ្ណោះ ដោយសារការសិក្សាយល់ដឹងពីខួរក្បាល និងប្រព័ន្ធប្រាសាទរបស់មនុស្សនៅមានកំរិត គេអាចត្រឹមតែសន្និដ្ឋានថា អ្នកមានប្រភេទឈាម AB អាចនឹងងាយប្រឈមមុខនឹងជំងឺភ្លេចភ្លាំង ជាងក្រុមឈាមដទៃមែន ប៉ុន្តែរបបអាហារ ការហាត់ប្រាណ និងសិល្បៈក្នុងការរស់នៅ (lifestyle) ក៏ជាកត្តាចំបងបណ្តាលឲ្យមានជំងឺនេះដែរ។
=> ហានិភ័យក្រុមឈាម O
ជំងឺមហារីកស្បែក ៖ តាមរយៈការស្រាវជ្រាវក្នុងឆ្នាំ ២០១១ របស់ ដុកទ័រ ជេ ហ្សី (Dr. J.Xie) មកពីមហាវិទ្យាល័យ ហូវើត របស់អាមេរិក អ្នកដែលមានឈាមប្រភេទ O មានឱកាសប្រឈមមុខនឹងជំងឺមហារីកស្បែក ១៤% ច្រើនជាងក្រុមឈាមដទៃ។ គួរអោយសោកស្តាយ ការស្រាវជ្រាវនោះនៅបន្តសិក្សានៅឡើយ គេមិនទាន់អាចបញ្ជាក់បានទេថាមូលហេតុអ្វី បណ្តាលអោយក្រុមឈាម O ប្រឈមនឹងគ្រោះថ្នាក់មហារីកស្បែកខ្លាំងជាងគេដូច្នេះ។
ជំងឺធាត់ (Obesity) ៖ ជាធម្មតាកាបូនអីដ្រាត បានពីបាយអង្ករ ដែលយើងត្រូវទទួលទានក្នុងបរិមាណច្រើន ត្រូវរាង្គកាយបំប្លែងទៅជា ស្ករ glucose ដើម្បីរាង្គកាយ អាចយកវាមកប្រើប្រាស់ជាថាមពលប្រចាំថ្ងៃបាន។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ អ្នកមានប្រភេទឈាម O កាបូនអីដ្រាតទាំងអស់ នឹងបម្លែងទៅជាប្រភេទខ្លាញ់ម៉្យាង ដែលមានឈ្មោះថា Triglycerides វាជាប្រភេទខ្លាញ់ក្នុងគ្រាប់ឈាម ដែលរាង្គកាយ អាចប្រើប្រាស់ជាថាមពលដូចស្ករ Glucose តែ Triglycerides ក្នុងបរិមាណច្រើន ធ្វើឲ្យរាង្គកាយធាត់ មិនងាយស្រកទំងន់មកវិញ។
យល់ដឹងអំពី របបអាហារ៖
ការទទួលទានរបបអាហារស្របទៅតាម ប្រភេទឈាម ជារបកគំហើញថ្មី ដែលទើបនឹងមានគេសិក្សាក្នុងកំឡុង១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះប៉ុណ្ណោះ។ ក្រុមឈាមនីមួយៗ មានអង្គការពារខ្លួនពីជំងឺផ្សេងៗគ្នា និងមានប្រតិកម្មជាមួយអាហារខុសគ្នា។
=> របបអាហារក្រុមឈាម A
ដូចបានរៀបរាប់ជាសង្ខេប ក្នុងអត្ថបទខាងលើហើយថា ក្រុមឈាម A មិនមានសមត្ថភាព បញ្ចេញអាស៊ីតរំលាយអាហារបានច្រើនទេ ដូចនេះហើយតាមយោបល់របស់ ដុកទ័រ ម៉ាយខល លាំ (Micheal Lam) ជាអ្នកឯកទេសត្រួតពិនិត្យរបបអាហារ (nutritionist) មកពីសហរដ្ឋអាមេរិក អ្នកមានឈាមប្រភេទ A គួរតែទទួលទានអាហារបួស ដោយសារឈាមប្រភេទ A មិនអាចរំលាយសាច់បានល្អទេ។ ក្រៅពីនេះ ដើម្បីទទួលបានប្រូតេអ៊ីនគ្រប់គ្រាន់ ដោយមិនបាច់ញ៉ាំសាច់ ឈាមប្រភេទ A ត្រូវទទួលទានបន្លែ ដែលមានប្រូតេអ៊ីនច្រើន ដូចជា តៅហ៊ូ សន្តែកសៀង និងប្រេងអូលីវជាដើម។
=> របបអាហារក្រុមឈាម B
ផ្ទុយពីឈាមប្រភេទ A ដែលត្រូវជាសវាងការញ៉ាំសាច់ អ្នកដែលមានឈាមប្រភេទ B អាចទទួលទានសាច់គ្រប់ប្រភេទបាន លើកលែងតែ សាច់មាន់ប៉ុណ្ណោះ។ សាច់មាន់មានប្រូតេអ៊ីន លេចទីន (lectin) ដែលជាកំនរ ពេលជួបប្រទះនឹង antigen B ដែលមានក្នុងឈាមប្រភេទ B ។ ប្រូតេអ៊ីនលេចទីន (lectin) នេះ ជាប្រចាំអាចប្រឈមមុខនឹងបញ្ហារំលាយអាហារនានា ដូចជា ក្រពះ និង លំពែងជាដើម។
សម្រាប់បន្លែ ផ្លែឈើវិញ ក្រុមឈាម B អាចទទួលបាន ដោយមិនមានបញ្ហាអ្វីឡើយ លើកលែងប៉េងប៉ោះ សណ្តែកគួរ និងពោត ដែលសុទ្ធតែមាន ប្រូតេអ៊ីនលេចទីន (lectin) ក្នុងនោះ។
អាហារដែលល្អបំផុត សម្រាប់ឈាមប្រភេទ B មានដូចជា សាច់ពពែ ចៀម ទឹកដោះគោ ស៊ុត និងគ្រាប់ធុញ្ញជាតិគ្រាប់ប្រភេទ។
=> របបអាហារក្រុមឈាម AB
ឈាមប្រភេទ AB ជាលទ្ធផលនៃការបន្សំ បង្កាត់ពូជរវាង ឈាមប្រភេទ A និង Bអស់រយៈកាលរាប់រយឆ្នាំមក ដោយហេតុនេះហើយ ឈាមប្រភេទ AB ជាកូនកាត់ (mutant blood cell) ដែលកម្រជាងគេនិងមានធាតុស៊ាំច្រើនជាងគេបង្អស់។ ក្រុមឈាម AB អាចទទួលទានអាហារគ្រប់ប្រភេទបាន មិនប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ។ អាហារមួយចំនួនដូចជា ពោត គ្រាប់ធុញ្ញជាតិ សាច់គោ ជាដើម គួរទទួលទានក្នុងបរិមាណតិច ប៉ុន្តែក៏មិនចាំបាច់ជៀសវាងទាំងស្រុងដែរ។
=> របបអាហារក្រុមឈាម O
ក្រុមឈាម O ជាក្រុមឈាម មានអាយុកាលយូរជាងគេបង្អស់ DNA របស់ក្រុមឈាម O ទម្លាប់ក្នុងការបម្លែង អាហារទាំងអស់ ដែលខ្លួនទទួលទានទៅជាខ្លាញ់ សម្រាប់ផ្តល់ថាមពលដល់រាង្គកាយ។ អ្នកដែលមានឈាមប្រភេទ O គួរទទួលទានសាច់ ឲ្យបានច្រើន ដើម្បីទទួលបានថាមពលច្រើន ឆាប់ឆ្អែត និងកាត់បន្ថយ ការទទួលទានកាបូនអីដ្រាត ដូចជាបាយ ស្រូវសាលី ជាដើម ព្រោះអាហារទាំងនោះ ត្រូវញ៉ាំក្នុងបរិមាណច្រើន ដែលឈាមO នឹងបម្លែងជាខ្លាញ់លើសលប់៕
ក្រោយពីយល់ដឹង ពីប្រភេទឈាមនីមួួយៗហើយ ប្រិយមិត្តអ្នកអាន ចង់ដឹងឬអត់ ថាខ្លួនអ្នក មានឈាមប្រភេទណាមួយ?
ប្រភពស្រាវជ្រាវ៖ Blood, Wikipedia, MedicalDaily, BodyAndSoul, NHS, TIME, ScientificAmerican, WebMD1, WebMD2, CancerResearchUK, Harvard, PsychologyToday, Dailymail, MedicalNewsToday
ដោយ៖ លីន
ខ្មែរឡូត
បើមានព័ត៌មានបន្ថែម ឬ បកស្រាយសូមទាក់ទង (1) លេខទូរស័ព្ទ 098282890 (៨-១១ព្រឹក & ១-៥ល្ងាច) (2) អ៊ីម៉ែល [email protected]
(3) LINE, VIBER: 098282890 (4)
តាមរយៈទំព័រហ្វេសប៊ុកខ្មែរឡូត https://www.facebook.com/khmerload
ចូលចិត្តផ្នែក យល់ដឹង និងចង់ធ្វើការជាមួយខ្មែរឡូតក្នុងផ្នែកនេះ សូមផ្ញើ CV មក [email protected]
