លោកយាយ ឯម ធាយ គឺជាព្រឹទ្ធាចារ្យរបាំព្រះរាជទ្រព្យនិងជាមរតកមនុស្សរស់ចុងក្រោយនៃសិល្បះនេះ ដោយព្រឹទ្ធាចារ្យរួមជំនាន់ជាមួយលោកយាយបានលាចាកលោកសឹងតែអស់ទៅហើយ។
ចូលរួមជាមួយពួកយើងក្នុង Telegram ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានរហ័សទោះបីជាឈានមកដល់វ័យ ៨៧ ក៏ដោយក្តី ក៏លោកយាយឯម ធាយ នៅតែអាចរាំរបាំព្រះរាជ្យទ្រព្យ មានរបាំមនីមេខលាជាដើមបាន ហើយថែមទាំងនៅបង្ហាត់បង្រៀនកូនចៅជំនាន់ក្រោយថែមទៀតផង។
លោកយាយគឺអតីតនាដការីនិងជាគ្រូបង្រៀនរបាំមួយរូបនៅក្នុងវាំង ដូចជាម្តាយរបស់លោកយាយដែរ ហើយតាំងពីប្រសូត្រមករហូតដល់ពេញវ័យមានគ្រួសារ លោកយាយនៅតែក្នុងវាំងតែប៉ុណ្ណោះ។ រហូតមកដល់របប លន់ នល់ លោកយាយនៅតែត្រូវបានគេអនុញ្ញាតឲ្យរស់នៅក្នុងវាំង និងបន្តបង្ហាត់របាំដដែល។ ក៏ប៉ុន្តែនៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥ ជីវិតរបស់លោកយាយបានផ្លាស់ប្តូរទាំងស្រុង។
លោកយាយនិយាយថា៖ «នៅថ្ងៃនោះ ខ្ញុំទើបតែមកបង្ហាត់របាំមកផ្ទះវិញ ស្រាប់តែឃើញពួកខ្មែរក្រហមចូលមកក្នុងវាំង។ ពួកគេបង្ខំយើងឲ្យចេញពីវាំងភ្លាម»។
ស្វាមីរបស់លោកយាយ ដែលជាទាហានការពារហ្លួងមួយរូប បានទទួលមរណភាពចោលលោកយាយតាំងពីឆ្នាំ ១៩៧០ មកម្ល៉េះ។ លោកយាយ ជាមួយនឹងកូនប្រុសស្រី ៩ នាក់ត្រូវចាកចេញពីភ្នំពេញទៅរស់នៅខេត្តកណ្តាលមួយរយៈមុនពេលបន្តទៅខេត្តបាត់ដំបង។
កូនប្រុសរបស់លោកយាយ ៤ នាក់ដែលសុទ្ធសឹងតែជាសិល្បករត្រូវបានគេសម្លាប់នៅក្នុងរបបអាវខ្មៅ។ ផ្ទុយទៅវិញ លោកយាយ ឯម ធាយ អាចរស់រានមានជីវិតបានដល់សព្វថ្ងៃ ដោយសារតែជំនាញរបស់លោកយាយទៅវិញ។
លោកយាយថ្លែងថា៖«ខ្ញុំក៏ប្រាប់គេ [ខ្មែរក្រហម]ថា ខ្ញុំជាអ្នករបាំដែរ តែគេមិនសម្លាប់ខ្ញុំទេ។ ខ្ញុំធ្វើគ្រប់ការងារដែលគេដាក់ឲ្យ ហើយនៅពេលសម្រាក គេឲ្យខ្ញុំរាំឲ្យគេមើលលើភ្លឺស្រែ ទាំងពាក់ខោអាវខ្មៅសម្រាប់ធ្វើការ»។
លោកយាយបន្តថា៖ «ដោយសារតែជំនាញ និងការប្រឹងប្រែងធ្វើការរបស់ខ្ញុំ ធ្វើឲ្យខ្ញុំរួចផុតពីការស្លាប់»។
បន្ទាប់ពីការដួលរលំនៃរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យរបស់ខ្មែរក្រហម លោកយាយ ឯម ធាយ បានធ្វើដំណើរត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញដោយសង្ឃឹមថានឹងបន្តអាជីពជាគ្រូបង្រៀនរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ ពេលធ្វើដំណើរទៅភ្នំពេញ នាងជួបជាមួយមិត្តរួមការងារនិងសិស្សលោកយាយមួយចំនួន។
លោកយាយរំជួលចិត្តជាខ្លាំង បន្ទាប់ពីបានដឹងថាសិល្បករនិងគ្រូរបាំព្រះរាជទ្រព្យប្រហែល ៩០ ភាគរយបានទទួលមរណភាពនៅចន្លោះឆ្នាំ ១៩៧៥ ដល់ ១៩៧៩ ។ គឺពេលនោះហើយដែលលោកយាយសម្រេចថា ជួយឲ្យរបាំនេះរស់រានមានជីវិតឡើងវិញ ជាមួយនឹងសិល្បករ ៧ រូបទៀត។
មកដល់វ័យចាស់ជរានេះ លោកយាយមិនបានសល់ទ្រព្យធនអ្វីជាដុំកំភួននោះឡើយ តែលោកយាយបានមានប្រសាសន៍ថា លោកយាយមិនស្តាយក្រោយនោះទេ នៅក្នុងជីវិតជាអ្នកបន្តមរតករបាំព្រះរាជទ្រព្យមួយនេះ៕
Bong I.T