គួរឲ្យព្រួយបារម្ភណាស់! សកម្មភាពរបស់មនុស្ស បានបំពុល ទៅដល់កំពូលជួរភ្នំហិមាល័យ ដែលជាតំបន់ មានភ្នំខ្ពស់ៗជាងគេ លើពិភពលោក

អាមេរិក៖ ការស្រាវជ្រាវថ្មីមួយបានរកឃើញថា ការបំពុលចេញពីបដិវត្តឧស្សាហកម្ម បានធ្វើដំណើរចម្ងាយ ៩,៦៥៦គីឡូម៉ែត្រ ពីទីក្រុងឡុងដ៍ទៅកាន់ជួរភ្នំហិមាល័យ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានសិក្សាគំរូទឹកកកមួយ ដែលត្រូវបានគេ យកចេញពីផ្ទាំងទឹកកក នៅលើកំពូលភ្នំមួយដ៏ខ្ពស់។ ទីតាំងនោះគឺជាភ្នំ Shishapangma ដែលមានកម្ពស់ ៧.១៩គីឡូម៉ែត្រ ពីនីវ៉ូទឹកសមុទ្រ។

នៅពេលដែលអ្នកស្រាវជ្រាវ បានវិភាគនិងចុះកាលបរិច្ឆេទលើទឹកកក ពួកគេបានរកឃើញនូវលោហធាតុពុលកម្រិតខ្ពស់ ដែលជាប់ទាក់ទងនឹងការដុតធ្យូងថ្ម។ ពួកគេបានរកឃើញថា ការបំពុលនេះបានចាប់ផ្ដើម នៅទសវត្សឆ្នាំ១៧៨០ អំឡុងបដិវត្តឧស្សាហកម្ម។ ផេះដែលកើតមានតាមការបំពុលនេះ ទំនងចេញពីរោងចក្រនានា ក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ ឬការប៉ះពាល់កើតចេញពីភ្លើងឆេះព្រៃ ដែលកសិករបានដុត ដើម្បីយកដី ធ្វើជាកន្លែងរស់នៅ។

មានសំណួរមួយបានចោទសួរថា តើផេះទាំងនេះ អាចមកដល់តំបន់ផ្ទាំងទឹកកក បានដោយរបៀបណា? លោក Paolo Gabrielli ដែលជាអ្នកនិពន្ធនៃការសិក្សា និងជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យ Ohio State University បានគិតថា ផេះបានសាយភាយពេញបរិយាកាស។ ខ្យល់ដែលបានធ្វើដំណើរពេញពិភពលោក ពីខាងកើតទៅខាងលិច បានបក់បោកគ្រប់ទិសទី ទៅតំបន់ជួរភ្នំហិមាល័យ។ ដានលោហធាតុចេញពីផេះ បានបំពុលព្រិលទឹកកក ដែលបន្ទាប់មក វាក៏បានធ្លាក់លើភ្នំទាំងនោះ។

ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៥៣មក មិនមានមនុស្សបានឡើងទៅដល់ កំពូលភ្នំមួយចំនួន ក្នុងតំបន់នោះទេ។ ពីព្រោះភ្នំទឹកកកមានកម្ពស់ខ្ពស់ ការបំពុលទំនងអាចកើតមាន ដោយសារបរិយាកាស ជាជាងតំបន់ទាបៗ នៅក្បែរនោះ។

ស្នូលទឹកកកដែលត្រូវបានវិភាគ នៅក្នុងការសិក្សាមួយនេះ ត្រូវបានប្រមូលដោយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវអន្តរជាតិមួយក្រុម ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ហើយត្រូវបានរក្សាទុក នៅក្នុងម៉ាស៊ីនមួយ នៅឯមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវ Byrd Polar Research Center នៃសាកលវិទ្យាល័យ Ohio State University។

វាជាប្រធានបទនៃការពិសោធន៍ជាច្រើន ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ដោយសារបច្ចេកវិទ្យាមានភាពរីកចម្រើន ហើយវាបានអនុញ្ញាត ឲ្យមានការវិភាគស្មុគស្មាញ កាន់តែខ្លាំងឡើង៕