របាំព្រះរាជទ្រព្យមានច្រើនប្រភេទ ហើយក្នុងចំណោមរបាំទាំងនោះមានរបាំមួយដែលមានឈ្មោះល្បីល្បាញ និងបានលើកតម្កើងកិត្តិយសវប្បធម៌ អរិយធម៌ប្រទេសជាតិ ធ្វើឱ្យពិភពលោកស្គាល់ខ្មែរជាងគេ នោះគឺ «របាំអប្សរា»។ សព្វថ្ងៃនេះគេនិយមសម្ដែងរបាំអប្សរានៅពេលប្រារព្ធពិធីបុណ្យជាតិ បុណ្យសាសនា មហោស្រពសិល្បៈ ធំៗ និងពិធីទទួលស្វាគមន៍ភ្ញៀវជាតិ អន្តរជាតិ ផ្សេងៗ ។
ចូលរួមជាមួយពួកយើងក្នុង Telegram ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានរហ័ស«របាំអប្សរា» នៅរក្សាប្រជាប្រិយភាពរបស់ខ្លួនតាំងពីសម័យបុរាណកាលរហូតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្នកាលនេះ ។ របាំនេះបានទទួលការកើតសរសើរស្ញប់ស្ញែងល្បីរន្ទឺពាសពេញពិភពលោក។
សៀវភៅមគ្គុទ្ទេសក៍នគរពណ៌នាថា«របាំអប្សរា» បានបង្កើតជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ១៩៦០ ដោយស្នាព្រះហស្តព្រះមហាក្សត្រីយានី ស៊ីសុវត្ថិ កុសុមៈ នារីរ័ត្ន ហើយតួឯកអប្សរាទី១ គឺម្ចាស់ក្សត្រីបុប្ផាទេវី ។ របាំអប្សរាបានឧប្បត្តិកឡើងក្នុងឱកាសដែលព្រះមហាក្សត្រីយានីយាងទៅធ្វើទស្សនកិច្ច នៅសាលាបឋមសិក្សាសុធារស ។
នាយិកាដែលបានរៀបចំពិធីសិល្បៈកុមារ បានកាត់ក្រដាសធ្វើជាមកុដពាក់ដូចគ្នានឹងមកុដអប្សរាឆ្លាក់ជាប់នឹងជញ្ជាំងប្រាសាទអង្គរវត្តបេះបិទ ។ រឿងនេះញ៉ាំងឱ្យមហាក្សត្រីយានីនឹកផ្ដួចផ្ដើមគំនិតបង្កើតរបាំនេះឡើង ហើយបានប្រសិទ្ធនាមថា «របាំអប្សរា»។ ចំណែកឯកពាក្យថា «របាំអប្សរា» នេះ ជាពាក្យផ្សំខ្មែរនិងសំស្ក្រឹត មានន័យថា «របាំទេវៈ របាំទេពអប្សរ ឬក៏របាំទេវតា» ។ បើនិយាយពីគ្រឿងតុបតែងកាយ មកុដអប្សរា និងក្បាច់រាំ… សុទ្ធតែបានចម្លងតាមគំរូអប្សរានៅតាមប្រាសាទអង្គរវត្តទាំង អស់ ។
មានន័យថា វាមានតម្លៃ និងរក្សាចរិតជាលក្ខណៈខ្មែរសុទ្ធសាធ ។ តាមការសង្កេត មកុដអប្សរាដែលមានតាមជញ្ជាំងនគរវត្ត ត្រូវមានកំពូលប្រាំពីរ ។ កំពូល នីមួយៗ មានរចនាក្បាច់ថ្នាំងអំពៅ មានសមាមាត្រសមឥតខ្ចោះ និងសក់វែងប៉ប្រះស្មា ។ នៅអមត្រចៀកគេរចនាក្បាច់សក់ក្រង ម្ខាងៗបីសរសៃ ។ ឯត្រចៀកពាក់រំយោលធ្លាក់ដល់ស្មា ។ កមានពាក់សុរង ព្រមទាំងរំលេចដោយរំយោលក្បាច់រចនាតាមម៉ូដផ្សេងៗ ។
ចំណែកដើមដៃទាំងសងខាងពាក់ស្នំដៃ ហើយកដៃពាក់កង ។ បើពិនិត្យលើទ្រូង ឃើញមានសង្វារខ្វែងពីលើអាវ និងស្នំចង្កេះរឹតយ៉ាងតឹង ដែលមានរំយោលភ្ជាប់ទៅនឹងសំពត់ផង ។ ភាគច្រើនជើងសំពត់មានរចនាជារាងកន្ទុយត្រី ។ ក្រៅពីនេះសំពត់មួយផ្ទាំងទៀតឃើញមានសៀតត្រង់ចង្កេះខាងស្ដាំ ទម្លាក់ជាយចុះមកក្រោម ។ នៅលើជើងមានពាក់កង និងកងទ្រដល់ដី ។ ចំណែកឯជាយសំពត់នៅត្រង់ចង្កេះផ្នែកខាងឆ្វេង រចនាជាផ្នត់ អង្កាញ់ៗទម្លាក់ពីចង្កេះដល់ដី ។រីឯអប្សរាសព្វថ្ងៃ យើងក៏និយមតុបតែងតាមលំនាំនេះដែរ ។ ប៉ុន្តែការតុបតែងសក់ និងខ្លួននៅមានកម្រិត ពុំទាន់ល្អដូចតួអប្សរាអង្គរវត្តបេះបិទនៅឡើយទេ ។
«របាំអប្សរា» ត្រូវសម្ដែងឡើងដោយមានការប្រគំអមជាមួយបទភ្លេងមហោរីព្រះរាជទ្រព្យ ដែលមានចង្វាក់រាំទន់ភ្លន់ គួរឱ្យចាប់ចិត្តគយគន់ក្រៃលែង ។ ទាំងកាយវិការ ទន់ល្វាសល្វន់ គួបផ្សំនឹងដៃចាក់ក្បាច់រាំ ជើងលើកដាក់ គ្រវាស មួយៗ ថ្នមៗ ព្រមគ្នានឹងក្បាលធ្វើចលនារាំងាករេឆ្វេង ស្ដាំ ចុះឡើងៗ សែនសមឥតខ្ចោះ ។ ពិនិត្យច្បាស់ជាងនេះទៅទៀត ម្រាមដៃអប្សរា ងខ្វង់ ។ ចង្កេះរស់រវើកសមនឹងគូថរាងងស្ទើត មិនចាញ់អប្សរាអង្គរប៉ុន្មានឡើយ ។
ថ្វីដ្បិតតែរបាំអប្សរា មានចលនាសម្ដែងមួយៗ បែប យឺតៗក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែលក្ខណៈនេះបញ្ជាក់ច្បាស់នូវស្ថានភាពសំបូរសប្បាយ នាសម័យកាលនោះ ។ វាបង្ហាញភាពផ្អែមល្ហែម ចិត្តសុខស្ងប់ អារម្មណ៍រួសរាយរាក់ទាក់ បញ្ជាក់ភាពគ្មានកង្វល់ ។ បើគិតពីធាតុដើមនៃរបាំអប្សរាក៏សមស្របនឹងអត្ថន័យថា «របាំទេពអប្សរ ឬទេវតា» ដែលគ្មានកង្វល់នឹងជីវិតឡើយ ។
ការសម្ដែងរបាំអប្សរា បានក្លាយជាប្រពៃណីជាតិ ។ ជាពិសេសរបាំនេះធ្លាប់បានទៅបង្ហាញខ្លួននៅលើផ្ទៃអន្តរជាតិជាច្រើនដូចជា ប្រទេសបារាំង សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន អ៊ីតាលី ដាណឺម៉ាក់ ជាដើម ។ ថ្វីដ្បិតតែរបាំអប្សរា ពុំបានលើកយកមកសម្ដែងជាប្រចាំ ហើយញឹកញាប់ ដូចតន្ត្រីសម័យក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាមានលក្ខណៈ និងចរិតជាតិពិសេសជ្រាលជ្រៅ ខុសពីតន្ត្រីសម័យ ។
របាំអប្សរាមានតម្លៃបង្កប់ក្នុងអារម្មណ៍ជនជាតិខ្មែរគ្រប់រូប ។ វាតំណាងឱ្យដួងព្រលឹងជាតិខ្មែរ ពិតៗ ដែលបានទទួលការនិយមគាំទ្រ និងកោតសរសើរដល់ទឹកដៃសិល្បៈរបាំអប្សរានេះថា សិល្បៈរបាំអប្សរា ពិតជាទន់ភ្លន់សក្ដិសមនឹងឫកពា សុភាពរាបសា ថ្លៃថ្នូរ ជាសុភាពស្ត្រីខ្មែរ ពិតៗ ។
សព្វថ្ងៃប្រទេសយើងបានបង្កើតមហាវិទ្យាល័យនាដសាស្ត្ររបាំបុរាណ ។ នៅទីនោះគេបានហាត់របាំជូនពរ របាំទេពប្រណម្យ របាំមនោរម្យ របាំផ្លិត…។ ឯនៅតាមសាលាបឋមសិក្សាមួយចំនួនក៏មានគ្រូសិល្បៈសម្រាប់បង្ហាត់របាំបុរាណនេះដល់ កុមារៗផងដែរ ។ នេះបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថា សិល្បៈរបាំបុរាណ ពិសេសរបាំអប្សរាមានតម្លៃជាតិខ្ពស់ ព្រោះវាបានរក្សា និងបង្ហាញចរិតលក្ខណៈរបស់ជាតិ ជាតំណាងព្រលឹងជាតិខ្មែរជាច្រើនតំណមកហើយ ៕
ប្រភព៖ កោះសន្តិភាព